شاید بتوان لوله ها و اتصالات پنج لایه را از به روزترین محصولات در صنعت لوله کشی به حساب آورد. این لوله ها به راحتی اجرا و نصب شده و بدون شکستن خم می شوند . لوله های پنج لایه از کنار هم قرار گرفتن دو لایه پلی اتیلن، دو لایه چسب و یک لایه میانی آلومینیوم ساخته می شوند. ترکیب شیمیایی پلی اتیلن و لایه فلزی به کار رفته باعث قابلیت های مناسب این لوله ها مانند تحمل دما و فشار بالا می شود و می توان گفت این لوله ها ویژگی ها و مزایای لوله های پلاستیکی و فلزی را با هم دارند. لوله و اتصالات پنج لایه کاربرد زیادی در سیستم های لوله کشی آب آشامیدنی، سیستم های گرمایشی مانند گرمایش از کف و لوله کشی رادیاتور و فن کویل ها دارند.
انواع لوله های پنج لایه
لوله های PEX/AL/PEX
لوله های PE-RT/AL/PE-RT
لوله های PE/AL/PE
لوله های پنج لایه مشبک PEX/AL/PEX
این لوله ها در سیستم های سرمایش و گرمایش، رادیاتور، سیستم های فشار قوی، انتقال سیالات سرد و سیستم های گرمایش از کف به کار می رود. لوله های پنج لایه با استفاده از تکنولوژی خاصی تولید شده که ویژگی های مثبت متریال پلاستیکی و فلزی را با هم ترکیب می کند. لایه داخلی و بیرونی لوله پنج لایه از جنس پلی اتیلن بوده در حالی که لایه ی میانی از جنس آلومینیوم است.
نام این نوع لوله بر اساس روش خاص تولید آن انتخاب شده است که در این روش لایه آلومینیوم بر روی لایه ای با ساختار پلی اتیلن مشبک پیچیده می شود. لایه داخلی و بیرونی این لوله ها در برابر دمای بالا مقاوم بوده و خورده نمی شود و به منظور انتقال سیالات بهداشتی مناسب بوده و به دلیل سطح صاف خود مانع هر گونه رسوب گذاری در لوله شده و همچنین سیستم را به خوبی ایزوله می کند. علاوه بر این از یک نوع روش و چسب خاص برای اتصال لایه پلی اتیلن و لایه آلومینیوم استفاده می شود. لوله های پنج لایه PEX/AL/PEX قابلیت کار کردن در شرایط بلند مدت و حداکثر دمای 90 درجه سانتی گراد و فشار 10 بار را دارند.
مزایای لوله های پنج لایه PEX/AL/PEX
مزایای استفاده از لوله های پنج لایه پلی اتیلن مشبک عبارت است از :
1. انعطاف پذیری لوله های پنج لایه مشبک
پلی اتیلن به کار رفته در این نوع لوله ها به دلیل انعطاف بالا عاملی متقاعد کننده برای استفاده از آنها در سیستم لوله کشی است. این لوله ها قابلیت خم شدن در شعاع های کوچک و بزرگ را داشته و نیاز کمتری به اتصالات زانویی دارند. البته در صورتی که نیاز به تغییر جهت های 90 درجه تند باشد لازم است از زانویی 90 درجه استفاده شود.
2. استفاده کمتر از اتصالات در لوله های پنج لایه
ویژگی دیگر لوله های پنج لایه نیاز کمتر آنها به اتصالات است. اتصالات استفاده شده در لوله کشی غالبا ضعیف بوده، آب بندی مناسبی ندارند و علاوه بر اینکه هزینه بالایی داشته و باعث افت فشار سیستم نیز می شود. بنابراین می توان اتصال بین منبع آب تا تجهیز مورد نظر را به وسیله لوله های پنج لایه و با اتصالات موجود در دو انتهای خط اجرا کرد.
3. قابلیت استفاده فشار بیشتر در تجهیزات متصل به لوله های پنج لایه
از آنجایی که در لوله کشی با استفاده از لوله های پنج لایه تغییر جهت های تند کمتری استفاده می شود در صورت نیاز می توان فشار آب بیشتری را در دوش حمام، توالت و ... استفاده کرد.
4. نصب آسان لوله های پنج لایه
نصب لوله های PEX/AL/PEX به انرژی کمتری نیاز دارد و با وجود این لوله ها دیگر نیازی به فعالیت هایی مثل جوشکاری، لحیم کاری یا استفاده از چسب نمی باشد. هنگامی که از لوله های پنج لایه استفاده کنید شاید کار کردن با انواع دیگر لوله ها امری خوشایند نباشد. اتصالات پنج لایه نیز با استفاده از ابزارهایی مانند پرس و آچار قابل تنظیم به راحتی تجهیزات را به یکدیگر وصل می کند.
5. زیبایی در نصب روکار و قابل اطمینان در نصب توکار لوله و اتصالات پنج لایه
از لوله های پنج لایه می توان در هر دو حالت توکار و روکار استفاده کرد چراکه علاوه بر قابلیت اطمینان و دوام مناسب ظاهر زیبایی دارند.
6. خورده نشدن در برابر رطوبت
لوله های پنج لایه برخلاف لوله های فلزی در برابر رطوبت و مواد معدنی خورده نمی شوند.
7. عدم خطر آتش سوزی در نصب لوله های پنج لایه مشبک
در نصب لوله های پنج لایه از فعالیت هایی مانند جوشکاری یا شعله آتش استفاده نمی شود بنابراین خطر آتش سوزی نیز کاهش می یابد.
8. قابلیت اتصال لوله های پنج لایه به لوله های با جنس دیگر
اتصالات 5 لایه موجود در بازار باعث می شود بتوان به راحتی لوله های پنج لایه را در کنار سایر لوله ها از جمله لوله های فلزی استفاده شود.
9. طول عمر زیاد لوله های پنج لایه
ویژگی های منحصربفرد پلی اتیلن مشبک باعث می شود لوله های پنج لایه جایگزینی مناسب برای لوله های فلزی و ترموپلاستیک بخصوص در کاربردهای با عمر زیاد باشند. عمر لوله های پنج لایه مشبک PEX/AL/PEX به 50 سال می رسد.
10. لوله های پنج لایه مناسب برای انتقال سیالات گرم و سرد
ویژگی های لوله پنج لایه مشبک باعث می شود بتوان بدون هیچ نگرانی از آن برای انتقال سیالات گرم و سرد استفاده کرد.
11. شکسته نشدن ناشی از یخ زدگی آب
انجماد آب باعث افزایش حجم آن شده و باعث ترکیدگی لوله هایی مانند پی وی سی می شود در حالی که لوله های پنج لایه در اثر یخ زدگی آب شکسته و پاره نمی شوند.
12. قابلیت استفاده از عایق در لوله های پنج لایه
در صورت لزوم و برای جلوگیری از یخ زدگی می توان از متریال های عایق کننده مانند فوم به همراه لوله های پنج لایه استفاده کرد.
معایب لوله های پنج لایه
- از بین رفتن تحت تاثیر نور خورشید
لوله های پنج لایه نمی تواند در کاربردهایی که در معرض نور خورشید است استفاده شود. باید توجه داشت این لوله ها ترجیحا بایستی در معرض نور نگهداری نشوند.
- مشکلات با اتصالات زرد برنجی
بعضی از کارشناسان شکستگی های سیستم لوله کشی پنج لایه را نتیجه استفاده از اتصالات برنجی در کنار آنها می دانند. در واقع نوع خاصی از اتصالات برنجی با مواد معدنی موجود در آب سنگین واکنش می دهد همچنین روی(ZINC) موجود در اتصالات با ترکیب شیمیایی لوله واکنش می دهد و گاها باعث نشتی یا ایجاد موانعی در مسیر جریان می شود. یک راه حل این مشکل می تواند کاهش مقدار روی(ZINC) موجود در اتصالات برنجی باشد.
- محدودیت عایق کاری با استفاده از چسب
استفاده از بعضی از عایق های چسبی می تواند باعث از بین رفتن زودرس این لوله ها شود. برای جلوگیری از این مشکل می توان از عایق فوم استفاده کرد که هیچ اثر بدی بر سیستم لوله پنج لایه نخواهد داشت.
لوله های PERT/AL/PERT
لوله های پلی اتیلن پنج لایه PE-RT/AL/PE-RT دارای ساختار مولکولی طراحی شده به منظور ارتقاء عملکرد در شرایط دما بالا می باشد. ساختار پلیمری این لوله ها باعث تحمل بیشتر فشار و مقاومت شیمیایی این لوله ها می شود.
این لوله ها قدمتی 35 ساله در بازارهای بین المللی داشته و کاربردهای موفق و قابل اطمینانی را از خود نشان داده اند و از یک لایه ی میانی آلومینیوم و دو لایه بیرونی و داخلی از جنس پلی اتیلن که توسط چسب به لایه ی آلومینیوم متصل شده اند تولید می شود.
مزایای لوله های PERT/AL/PERT
مناسب برای انتقال آب آشامیدنی و قابلیت اطمینان در بلند مدت
مقاومت در برابر خوردگی و رسوب
انعطاف بالا و قابلیت نصب سریع
مقاومت در برابر انقباض ناشی از دمای کم
وزن سبک و قابلیت حمل آسان
مقاومت در برابر ضربه قوچ و نویزهای سیستم
استفاده نکردن از آتش به منظور اتصال و قابلیت استفاده از اتصالات مختلف جهت نصب آنها
قابلیت بازیافت و استفاده از مواد سازگار با محیط زیست در تولید آن
زیبایی و صافی سطح بیرونی
نرمی بیشتر نسبت به سایر لوله های 5 لایه
کاربردهای لوله های PE-RT/AL/PE-RT
خطوط انتقال آب سرد و گرم خانگی و تجاری
سیستم گرمایش تابشی و سرمایش
سیستم های هیدرونیک و توزیعی رادیاتورها، فن کویل و ...
دما و فشار لوله های PERT/AL/PERT
این لوله ها می تواند حداکثر دمای بلند مدت 70 درجه سانتی گراد و فشار 10 بار را تحمل کنند.
لوله های پنج لایه PE/AL/PE
لوله های PE/AL/PE از نوع لوله های پنج لایه بوده و معمولا جهت انتقال آب سرد و در دماهای کمتر از 50 درجه سانتی گراد استفاده می شود. این لوله ها مقاومت مناسبی در برابر خوردگی داشته و انعطاف بسیار خوب و سختی قابل قبولی دارند. لایه داخلی و بیرونی این لوله از پلی اتیلن چگالی سنگین HDPE ساخته شده و توسط چسب مخصوص به لایه میانی آلومینیوم متصل می شود. از این لوله ها جهت گرمایش از کف و همچنین انتقال آب گرم استفاده می شود.
انواع اتصالات به کار رفته با لوله های پنج لایه
از دو نوع اتصالات در لوله های پنج لایه استفاده می شود:
1. اتصالات کوپلی
2. اتصالات پرسی
اتصالات پرسی نسبت به اتصالات کوپلی ارزانتر بوده ولی برای نصب نیاز به ابزار پرس خاص خود دارد. در مقابل اتصالات کوپلی با ابزارهای معمولی قابل نصب هستند و به راحتی می توان سیستم را باز و بسته کرد.
مزایای لایه ی آلومینیوم در لوله های پنج لایه
لایه آلومینیوم به کار رفته در لوله های پنج لایه نازک بوده و به لوله خاصیت صلب گونه می دهد و باعث می شود در هنگام خم کاری به حالت قبل برنگردد. در حالی که لوله ی پلی اتیلن معمولی، بلافاصله بعد از خم کاری به حالت قبل برمی گردد.
علاوه بر این لایه آلومینیوم باعث افزایش مقاومت لوله در برابر دما و فشارهای بالا می شود.
لایه ی آلومینیوم مانع نفوذ اکسیژن از بیرون به سیال داخل لوله می شود و در نتیجه اکسیده شدن قطعات فلزی اتفاق نمی افتد.
لایه آلومینیوم همچنین باعث می شود لوله به راحتی خم شود و شکل پذیر باشد. لوله ی PEX/AL/PEX می تواند به اندازه 6 برابر قطر خود خم شود و به این دلیل باعث استفاده کمتر از اتصالات می شود.
از آنجایی ضریب انبساط گرمایی لایه آلومینیوم کم است هیچگونه خم شدگی و شکم دادن در طول لوله اتفاق نمی افتد.
